Kahramanmaraş Merkezli sarsıntının yaralarını sarmak, depremzedelere dayanak olmak hedefiyle kurum ve kuruluşlar, sivil toplum kuruluşları, dernekler, vakıflar çalışmalar gerçekleştiriyor.

Türkiye Psikiyatri Derneği (TPD) Medya Konseyi Üyesi Prof. Dr. Burhanettin Kaya, Bilim Sıhhat Haber Ajansı’na (BSHA) zelzele bölgelerine dayanak çalışmaları hakkında bilgi verdi. Depremin birinci gününden itibaren Türkiye Psikiyatri Derneği Merkez İdare Şurası ve Derneğin Ruhsal Travma ve Afet Psikiyatrisi Çalışma Ünitesi toplanarak faal bir biçimde çalışmaya başladı. Prof. Dr. Burhanettin Kaya, TPD olarak sarsıntı bölgelerinde yaraları sarmak için bir istekli ağı oluşturulması için çalışmalara başladıklarının altını çizerek şunları söyledi: “Türkiye Psikiyatri Derneği Psikososyal Dayanak ve Dayanışma kümesi oluşturuldu. İnsan gücü gereksinimi, saha bilgileri ve yürütülecek çalışmaların yapılanması için zelzele bölgesindeki meslektaşlar ile irtibata geçildi.  Sarsıntı bölgelerinde çalışan meslektaşların sıhhat durumları ve  mevcut gereksinimlerine dair bilgiler toplandı. Bölge kentlerinde bulunan meslektaşlar ile irtibatın kolaylaştırılabilmesi gayesi whatsApp kümeleri kuruldu. Sıhhat Bakanlığı, Aile ve Toplumsal Hizmetler Bakanlığı ve AFAD’la işbirliği kurmak emeliyle gerekli yazışmalar yapıldı. Sıhhat bakanlığı ile temas kurulmuş durumdadır. Bir istekli ağı oluşturmak açısından birinci adımlar atıldı. Şu anda bölgede çalışacak psikiyatrist istekli listeleri hazırlanıyor.”

“TPD bölgede faal saha çalışmalarını işbirliği içinde sürdürecek”

Türk Tabipler Birliği’nin Olağan Dışı Durumlarda Sıhhat Hizmetleri Kolu ile birlikte sahayı inceleme, muhtaçlık belirlenme ve ilerleyen süreçlerde de sürdürülecek teşebbüslerini planlamak için müşahede yapma, durum kıymetlendirme data toplamaya devam edeceğini belirten Prof. Dr. Kaya, “Bölgedeki psikiyatrik tedavilerinin kesilmesine bağlı olarak hastalarımızın ve başka kronik hastaların hizmet akışının sürmesi ismine bölgedeki merkezlere yönelik planlamalar yapılmış durumda. Süreç içinde TPD bölgede aktif saha çalışmalarını çeşitli boyutlarda ilgili kurum ve kuruluşlarla işbirliği ve dayanışma içinde sürdürecektir” dedi.

“Ruhsal takviye ihtiyacı en az bir ay sonra başlayabilir”

Depremde birinci yapılması gerekenin depremzedelerin kurtarılması,  enkaz altından çıkartılması, inançlı alanlara taşınması olduğuna dikkat çeken Kaya,  “Temel hayat ihtiyaçlarının barınma, beslenme,  hijyen mevzularının süratle ve sağlıklı biçimde sağlanmasıdır. Bu ne kadar erken ve tesirli bir halde yapılır ve süreklilik sağlanırsa,  akabinde bireyler ne kadar erken olağan hayat döngülerine dönmeleri sağlanırsa ruhsal etkilenme daha az olacak,  ruhsal belirti ve bozukluklar oluşmayacak,  oluşsa bile bir ruhsal bozukluğa dönüşme mümkünlüğü azalacaktır.  Bunlar sağlandıktan sonra lakin oluşan erken ruhsal yansılara,  akut gerilim reaksiyonlarına yönelik esirgeyici ve ve önleyici  müdahaleler, “krize müdahale” uygulamaları hayata geçirilebilir.  Bu çeşit felaketlerde en erken ve yaygın oluşan ruhsal bozukluk, “Travma Sonrası Gerilim Bozukluğu”dur. Bu bozukluktan kelam edebilmek için ortaya çıkan travma ile bağlantı ruhsal belirtilerin,  gerilim reaksiyonlarının en az bir ay sürmesi gerekir” diye konuştu. Travma sonrası gerilim bozukluğu belirtilerinin var olan toplumsal risk etkenlerine bağlı sıklıkla kronikleştiğine dikkat çeken TPD Medya Konseyi Üyesi Prof. Dr. Burhanettin Kaya şunları söyledi: “Profesyonel ruhsal dayanak ihtiyacı en az bir ay sonra başlayacaktır.  Süreç içinde depresyon,  anksiyete bozuklukları,  öteki bir çok ruhsal bozukluk oluşabilir ya da alevlenebilir. En az bir yıl bu profesyonel psikiyatrik müdahaleler sonrası klinik izlemlerin sürdürülmesi gerekir. Aslolan var olan ruh sıhhati sisteminin güçlendirilmesi, devamlılık sağlanması ve bu izlemin bu kurumlara tekrar devredilmesidir.” Depremzedelerin öncelikle inançlı alanlara çekilmesinin gerektiğine işaret eden Kaya, “Sağlıklı olanların kurtarma çalışmalarına katılması ruhsal açıdan güçlendiricidir.  Bölgeye gidecek şahısların daha evvelce ruhsal örselenmeleri var ve hala tesirleri sürüyorsa bölgeye gitmeleri örseleyici olacaktır” vurgusunda bulundu.

“Depremzede Çocuklara Asla Palavra Söylenmemelidir” 

Prof. Dr. Burhanettin Kaya, güvenli alanlara alınma ve temel ömür ihtiyaçlarını sağlama sonrasında içinde bulundukları depremzedelerin bilhassa çocukların, yaş ve gelişim evresine uygun düzenlemelerin yapılması gerektiğine dikkat çekerek şöyle konuştu: “Ebeveynleriyle en kısa vakitte bir ortaya getirme,  oyun alanları,  eğitimin en kısa vakitte başlatılması,  eğitimin devamlılığını sağlama üzere hususlar çok değerlidir. Çocukları örseleyecek imajlarla müsabakaları önlenmelidir. Zelzele,  sonuçları ve kayıplar hakkında bilgi verirken yaş devirlerine uygun ve korkutucu olmayacak formda bilgi verilmeli, bilgiyi almaya hazır olup olmadıkları değerlendirilmeli, asla palavra söylenmemelidir.”

Deprem Bölgelerine Ulaşamayanlara Öneriler

Deprem bölgelerine yardıma gidemeyen vatandaşlara tekliflerde bulunan Kaya, “Bugün teknolojik gelişmeler alana gitmeden de katkı sağlayabilme imkanı veriyor. Bunun birçok örneğini gördük. Çeşitli toplumsal medya mecraları aracılığıyla irtibatın sağlanması,  bilgi ve muhtaçlıklarının ulaştırılmasına aracılık etme üzere katkıları olabileceğini gördük. Her bir vatandaş sorumluluk hissederek yardım davetlerini yaymaya, yaygınlaştırmaya,  yetkililere,  sorumlulara ulaştırmaya çalıştı. Farkındalık, hassaslık oluşmasına katkı sağladılar. Yardım kampanyaları oluşturdular,  iştirake takviye verdiler. Yaralılar,  hayatını yitirenler,  kayıplar,  hastanelerde tedavi görenler,  yardım ulaştırmak isteyenler için yazılımlar,  uygulamalar, web siteleri oluşturup kullanıma sundular. Bunun üzere yapılabilecek çok şey var. Değerli bahislerden biri sessiz kalmamak,  soru sorma ve tenkit hakkını kullanmak. Bunları yapmalarını öneririm” tavsiyesinde bulundu.

“Deprem Manzaraları Çocukların Ruhsal Gelişimini Bozabilir”

Deprem felaketinin yaşandığına dair haber ve imgelere maruz kalan çocukların ailelerine tavsiyelerde bulunan Prof. Dr. Kaya şöyle konuştu: “Şiddet imgeleri çocukları örseleyebilir ve ruhsal gelişimlerini bozabilir.  O nedenle bu görselleri izlemeleri uygun değil. Aile bireylerinin reaksiyon ve davranışları da korkutucu olabilir. Aile bireylerinin bunun farkında olarak çocukların yanında davranışlarını denetlemeleri gerekir.” (BSHA – Bilim ve Sıhhat Haber Ajansı)