Türkiye’de son yıllarda sıhhat alanında yaşanan makus çalışma şartları, sıhhatte şiddet olaylarındaki yükseliş, ekonomik olarak mesleğin sürdürülebilir olmaması ile başlayan ve her geçen gün sayıca artan bir doktor göçü dalgası yaşanıyor.
14 Mayıs Cumhurbaşkanlığı Seçimlerine az bir vakit kala Cumhurbaşkanı ve AKP Cumhurbaşkanı Adayı Recep Tayyip Erdoğan’ın geçtiğimiz günlerde yurt dışına giden doktorlara geri dönün davetinde bulunduğu kamu spotu ‘hekim göçü’ konusunu yeniden yine gündeme getirdi. BSHA, tabiplere ‘giderlerse gitsinler’ telaffuzunun seçimlere az bir müddet kala ‘Değerli Kardeşlerim, yuvanıza geri dönün’ noktasına evrildiği kamu spotu hakkında TTB Lideri Şebnem Korur Fincancı’dan yorumunu aldı. Son 20 yılda yurt dışına giden tabip sayısının 40 kart arttığını söyleyen Fincancı, “Gitmemek için kamu spotu hazırlamak durumunda kaldılar. Lakin çok geç kaldılar” dedi.
Yılın Birinci Dört Ayında 811 Doktor Güzel Hal Evrakı Aldı
İktidarın sıhhat siyasetleri, doktorlara yönelik sarf edilen ‘giderlerse gitsinler’ telaffuzları ile başlayan değersizlik hissi, kırgınlıkların neden olduğu doktor göçü konusunda Bilim Sıhhat Haber Ajansı (BSHA) yurt dışına giden ve gitmeye hazırlanan doktorlar ile görüşmelerine devam ediyor. Tabip göçünün sayısal olarak ölçülmesine katkı sunan, geçen yılın birinci dört ayında 781 doktor TTB’den âlâ hal evrakı alırken, bu yılın birinci dört ayında 881 tabibin düzgün hal dokümanı aldığı açıklandı. Düzgün hal evrakı bilgilerini paylaşan ve doktor göçü sıkıntısının boyutunu elinden geldiğince gözler önüne sermeye çalışan neredeyse tek bir kurum var. BSHA, Türk Tabipler Birliği (TTB) Lideri Dr. Şebnem Korur Fincancı ile bir ortaya gelerek, seçim öncesi doktorlara ‘geri dönün’ daveti yapılması hakkındaki görüşünü aldı ve doktor göçünün nedenleri, tabiplerin hangi şartlarda geri dönebileceği ve tabiplerin geri dönmeleri için nelerin yapılması gerektiği konusunda bir söyleşi gerçekleştirdi.
“Sorunların Tahlilinde Emek ve Meslek Örgütleriyle Hareket Edilmelidir”
BSHA’nın başlattığı ‘Hekim Göçü’ haber belgesinde sıradaki isim Türk Tabipler Birliği Lideri Dr. Şebnem Korur Fincancı oldu. Ankara’da TTB Genel Merkezi’nde buluştuğumuz Fincancı, doktor göçünün nedenleri, sayısal bilgileri ve tahlil teklifleri konusundaki sorularımızı yanıtladı. Giden doktorların geri dönmesi, gitmeye hazırlanan tabiplerin vazgeçmesi için Türkiye’de nelerin değişmesi gerekir konusunda Fincancı kıymetli açıklamalarda bulunarak, 14 Mayıs seçimleri sonrasında mümkün iktidar değişikliği durumunda yeni gelecek idarenin sıhhat alanında düzgünleştirme noktasında neler yapması gerektiğine değindi, “her kim seçilirse seçilsin sıhhat alanında yaşanan problemlerin tahlilinde emek ve meslek örgütleriyle birlikte hareket edilmelidir” iletisi verdi.
Hekim Göçünü Önleyemediğimiz İçin Çok Üzgünüz!
Türkiye’de 2023 yılı birinci dört ayında TTB’den yurt dışına çıkış için gerekli evraklar ortasında yer alan yeterli hal dokümanı alan tabip sayısı 881’e ulaştı. Geçen yılın birinci dört ayında 781 olan sayı bu yıl artışta! TTB neredeyse tabip göçü ile ilgili ortaya data koyabilen tek kurum olarak ehemmiyetini koruyor. TTB Lideri Şebnem Korur Fincancı, Türkiye’de gitgide artan doktor gidişleri ile ilgili doktor göçünü önleyemedikleri için üzgün olduklarını söyledi. Fincancı, “Değiştiremediğimiz meslektaşlarımızın kendi ülkesinde kendi topraklarında çalışmasına imkan sağlayamadığımız için üzülüyor ve sorumluluk hissediyoruz. Fakat onların bu münasebetlerini de anlıyoruz. Zira hakikaten son 20 yılda daha bariz bir formda sıhhat alanı inanılmaz bir tahribat yaşadı. Bizim çalışma şartlarımız çok ağırlaştı lakin her şeyin ötesinde bir değersizleştirmeyle karşı karşıya kaldık. Tabi ki bu AKP iktidarıyla başlayan bir durum değildir. Bu değersizleştirme adım adım ilerleyen bir süreçti” dedi.
Cunta Devrinde ‘Ağaca Bağlayın Kaçmasınlar’ Diyenleri De Gördük!
Türkiye’de doktorlara yönelik baskıların her vakit faal olduğunu söyleyen Fincancı, “cunta periyodunda biz tabipler ağaca bağlayın kaçmasınlar diyen siyasetçiler gördük. Lakin tabi bu gitgide el yükselten bir halde hekimlerin eli hastanın cebinde mantığından tutunda gaye gösteren pek çok söyleme akabinde gelen noktada giderlerse gitsinlerle noktalandı” diye konuştu.
Giderlerse Gitsinler Diyenler Geri Dönün Demekte Geç Kaldılar!
14 Mayıs seçimlerine çok az bir vakit kala yurt dışına giden hekimleri Türkiye’ye geri çağrıldığı kamu spotu ‘hekim göçü’ konusunu yine gündeme getirdi. AKP Cumhurbaşkanı Adayı Recep Tayyip Erdoğan’ın ‘Değerli Kardeşlerim’ diyerek seslendiği hekimlere ‘yuvanıza geri dönün’ daveti yaptığı kamu spotu hakkındaki sorumuzu yanıtlayan Fincancı şunları söyledi: “Tabi ki artık giderlerse gitsinler telaffuzundan geri döndüler. İktidardan gitmemek için kamu spotu yapmak durumunda kaldılar. Ancak artık çok geç kaldılar. Zira 36 saatlik nöbetlerin akabinde kamyonun altında kalıp ölmek istemiyor kimse. Hasta şiddetiyle sıhhatte şiddetle her gün burun buruna yaşamak istemiyor hiç kimse.”
Deprem Bölgesi’ndeki Tabipler Şiddete Uğruyor!
Hekimlerin yurt dışına çalışmaya gitmelerindeki tek neden ekonomik değil! Değersizlik hissi, sıhhatte şiddet konusunda gaye tahtası haline getirilmiş olmaları. Günümüzde her şartta ve kuralda tabibe ve sıhhat çalışanına şiddet sürat kesmedikçe, tabip göçü ve sağlıkçı göçü durmayacak üzere görünüyor.
TTB Lideri Fincancı, hafta başında sarsıntı bölgesinde bir doktorun şiddete maruz kaldığı olayını anlatarak şunları söyledi: “O kadar büyük zorluklar içerisinde hala çalışmaya devam eden arkadaşımız şiddete maruz kaldı. Bu türlü bir tabloyla karşı karşıyayız. Emeğinin karşılığını alamayan daha doğrusu emeğinin karşılığının ne olduğunu bilemeyen bir hekimlik uygulaması var. Performans diyorlardı ismine teşvik dediler sonradan ortada bir fark yok tabiki. Bilinmeyen bir fiyatlandırmayla, bir sonraki ay ne kadar fiyat alacağınızı bilmediğiniz hayatınızı planlayamadığınız bir ortamda ve ağır şartlarda çalışıyorsunuz. Lakin en ağır geleni genç meslektaşlarımıza bu değersizleştirme gayretleridir. Bu aşağılama bilimi yok sayan üstenci bakış ve tabi ki bilhassa yönetimin baskıları çok kıymet taşıyor. Sıhhatte şiddet deyince yalnızca hasta, hasta yakınının uyguladığı şiddet değil idarecilerin uyguladığı şiddeti de göz gerisi etmemeliyiz. İnanılmaz bir performans baskısı var. Niteliğin önüne geçirdikleri bir nicelik argümanı var. Bu birebir vakitte 3-5 dakikalık ortalarla hasta bakmaya indirgeniyor. O müddette lakin hastanın yüzüne bakabilirsiniz, hatta bazen yüzüne bile bakamazsınız. Bilgisayar ekranına bakmakla yetinirsiniz. Bu türlü bir ortamda çalışmak istemiyorlar.”
Yurt Dışına Gidişler Son 20 Yılda 40 Kat Arttı!
“TTB’nin düzgün hal evrak sayılarını paylaşıyoruz biz fakat bu yurt dışına giden gitmeye hazırlanan meslektaşlarımızın gerçek sayısını göstermiyor” diyen TTB Lideri Fincancı şöyle devam etti: “Çünkü birtakım ülkeler var ki TTB’den güzel hal evrakı gerek görmediği için rastgele bir doküman olmadan giden meslektaşlarımız da var. Fakat yalnızca bizden uygun hal evrakı isteyenlere baktığımızda bile ortada çok dramatik bir fark olduğunu görüyoruz. Son 20 yıl içerisinde yurt dışına gitme uğraşı içerisinde olan doktor sayıları 40 kat artmış durumdadır. Yurt dışına gitmek kolay değil. Bunu hepimiz varsayım edebiliriz. Köklerinden farklı kalmak. Anadilinde konuşamamak, hekimlik yapamamak, kendi kültüründe hekimlik yapamamak zati çok güç ve tabi ki doktorlar eğitimleri gereği aslında kozmik prensiplerle mesleklerini yapıyorlar. Tahminen bu manada en az etkilenecek meslek kümelerinden birini oluştursalar da tekrar de kendi topraklarınızda, kendi insanlarınızla yaptığınız hekimlik değişik üstelik bir de sevdiklerinizden, yakınlarınızdan ayrılmak ve göç etmek zorunda kalmak çok sıkıntı. Beşerler gençler göçe zorlandı. Ne yazık ki bu belirsizlik hali, bu ümitsizlik hali, baskıcı zihniyet nedeniyle göçe zorlanmış oldular beşerler.”
İyi Hal Evrakında Meslek Örgütleri Daha Çok Tercih Ediliyor
Türkiye’den yurt dışına giden doktorların tam sayısına ulaşabilmenin çok mümkün olamadığına ve hiçbir yerden bu sayılara net bir biçimde ulaşamadıklarını söyleyen Fincancı, “Sağlık Bakanlığı da uygun hal evrakı düzenliyor. Avrupa ülkeleri ve ABD genel olarak Sıhhat Bakanlığı’ndan düzenlenen uygun hal dokümanlarını kâfi bulmuyor. Hem meslek örgütü üyeliği istiyor, zira öbür ülkelerde zaruridir bir meslek örgütüne üye olmak. Hem de uygun hal dokümanının meslek örgütünden alınmasını istiyor. Zira bir tabibin etik ülkelere uyumlu olup olmadığı, etik unsurlar çerçevesinde mesleğini yapıp yapmadığını pahalandıran temel organ meslek örgütleridir. Mesleğin etik unsurlarının gelişimine de katkı sunar ve denetler. Münasebetiyle öteki ülkeler büyük oranda meslek örgütünden âlâ hal evrakı talep ediyorlar. Lakin tabi güzel hal dokümanı talep etmeyen birtakım ülkeler de olabilir. Lakin geçen yıl bilhassa yurt dışına gidişler arttıkça öteki ülkelerden bize bir ekip yazılar ve sorular gelmeye başladı. Örneğin Fas Büyükelçiliği bize bir kurallar dizisi gönderdi. Yurt dışına gitmek isteyen doktorların alması gereken dokümanlar yer alıyordu. Ve burada güzel hal dokümanının meslek örgütünden alınması kaide koşulmuştu. Yalnızca Avrupa ülkeleri değil pek çok ülke dünyada aslında meslek örgütünden talep ediyor bu belgeleri” dedi.
İyi Hal Evrakı Sayılarını Göç Sıkıntısına Dikkat Çekmek İçin Açıklıyoruz!
TTB yeterli hal evrakı ile ilgili bilgileri nizamlı olarak geçtiğimiz yıllarla mukayeseli olarak kamuoyuyla paylaşıyor. TTB Lideri Fincancı, birtakım meslektaşlarından bu açıklamaları nedeniyle tenkit aldıklarını belirterek şunları söyledi: “Bu bilgiler ışığında bile görünen tablo çok ürkütücü. Ne yazık ki kimi meslektaşlarımız bu paylaşımımızdan rahatsızlık duyuyorlar. Doktorları yurt dışına ittğimiz üzere suçlamalarla karşı karşıya kalıyoruz. Bizim paylaşma nedenimiz bir gerçekliğe dikkat çekmek. Bu ay ki güzel hal evrakı data paylaşımımızı meslektaşlarımızı tüketen ağır çalışma şartlarının sona ermesi, doktorların ülkeden gitmemeleri kalmaları için çalışma şartlarının güzelleştirilmesi iletisiyle yayımladık Nisan ayında TTB’den Nisan ayında 181 doktor, 2023 yılının birinci dört ayında da 881 doktor âlâ hal evrakı almıştır. 2022 yılı birinci dört ayındaki sayı 781, 2021 birinci dört ayındaki sayı ise 329 olarak gerçekleşmiştir.”
Hekimler Döner mi? Gitmekten Vazgeçer Mi?
Türkiye’de sıhhat alanında tahribatın her manada çok büyük olduğuna dikkat çeken TTB Lideri Fincancı, “Öncelikle sıhhatte dönüşüm ismi altında yaptıkları tüm değişiklikleri ortadan kaldıracak ve oturup yine sıhhatin planlamasını yapacak bir iradeye muhtaçlık var. Bunun içinde kesinlikle seçilen her kim olursa olsun bu çalışmalar emek ve meslek örgütleri ile gerçekleştirilmelidir. Kolay değil elbette lakin bunları yapmak mümkün. Bunlar öncelikle yapılabilecek iyileştirmelerdir. Bunları tabi ki vergilerden ana gelir kaynağından sağlamak mümkün, bu gücü var Türkiye’nin fakat bunu tercih etmiyorlar ve ayırdıkları kaynağı da özel sermayeye aktarmayı tercih ediyorlar. İştirak hisseleri ve ek ödemelerle tamamlayıcı sıhhat sigortaları ve sigortacılık sistemi ile bunun sürdürülmesi olanaksızdır. Özel sermayeye kaynak aktarmaktan vazgeçilmesi gerekiyor. Ancak en kıymetlisi hastalanmadan evvel müdahale etmek, yanlışsız temelde bir esirgeyici sıhhat hizmeti bütüncül bir koruyucu sıhhat hizmetini takım çalışmasıyla kamusal alanlarda kesinlikle nüfus ve bölge tabanlı olarak bir planlama gerçekleştirilmelidir. Liste temelli bir sistem olduğu için siz Ankara’dayken aile doktorunuz Erzincan’da olmamalıdır. Ancak bu türlü örnekler var ne yazık ki. Bunları yapabilmek, performans baskısı altında bırakmadan niteliğe değer veren bir çalışma modelini kurmak gereklidir. Bu önerilerilerimizi bizim öz kaynaklarımız karşılayabilir durumdadır” dedi.
Hekimler Dönmek İçin Kendilerini İnançta Hissetmeliler!
Bütün dünyada çoklu bir kriz ortamı olduğuna dikkat çeken TTB Lideri Şebnem Korur Fincancı şöyle konuştu: “Bu krizden çıkabilmenin yolu olarak her alanı sıhhati da sermayenin kullanımına açma uğraşı hala sürüyor. Ancak bu iradeyi gösterebiliriz. Tek problemimiz buna merkez kapitalist ülkelerin ve finans çevrelerin müsaade verip vermeyeceğidir. Merkez kapitalist ülkeler, etraf kapitalist ülkelerin bu projeden çekilmesine müsaade vermemek için direnecektir. Pandemi herkese sıhhat alanının bir tüketim objesine dönüştürülmesiyle sıhhat hizmetinin yürümesinin mümkün olmadığını gösterdi. Bu nedenle tahminen biraz daha esnek tutabilirler. Sıhhatin finansmanı iş gücü sorunu var çalışma ortamlarının yetersizliği üzere çok sorun var. Sıkıntıların tahlilleri tabi ki vakit alacaktır. Lakin bilhassa cepten ödemelerin sonlandırılacağı, iştirak hissesi altında ek fiyatların alınmadığı bir sistemi süratle kurmak gerekiyor. Esirgeyici sıhhat hizmetlerini birleştirmek, güçlendirmek gerekiyor.Türkiye’de bunu kurmak ve sürdürmek mümkündür. Bu nedenle tabi ki bu değişim meydana geldikten sonra da doktorların geri dönüşü için daha düzgün çalışma şartları olduğunda o değersizleştirme teşebbüsleri son bulduğunda doktorlar tekrar mesleksel bedelini prestijini kazandığını hissettiklerinde kendilerini inançta hissedecek ve döneceklerdir. Çok kolay değil tabi ki. Beşerler yaşadıkları topraklardan göç etmek zorunda kaldılar yeni hayatlar kurdular. Ancak burada da bu topraklarda da sevdikleri var yakınları var o nedenle bu topraklarda şayet ki itimatla çalışabilecekleri bir ortam oluşturulur, sağlanırsa, şiddetle burun buruna yaşamayacaksa dönmeyi tercih edecektir.” (BSHA – Bilim ve Sıhhat Haber Ajansı)
