Azerbaycan’ın karşı karşıya kaldığı zorluklarda kurtarıcı rolü oynayan Haydar Aliyev, ülkesinde hürmet ve minnetle hatırlanıyor.
Ömrünü hem Sovyet hem de bağımsızlık periyodunda ülkesine ve halkına adayarak Azerbaycanlıların sevgisini kazanan Haydar Aliyev’in anısı, halkın kendisine verdiği ulusal başkan manasındaki “Umummilli Lider” unvanıyla yaşatılıyor.
HAYDAR ALİYEV’İN GEÇMİŞİ
Haydar Aliyev’in halkına hizmet ve Azerbaycan için gayretle geçirdiği dolu dolu 80 yıllık ömrü, 10 Mayıs 1923’te Azerbaycan’a bağlı Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti’nde başladı.
Nahçıvan Pedagoji Teknik Okulundan 1939’da mezun olan Aliyev, daha sonra Azerbaycan Sanayi Enstitüsü Mimarlık Fakültesine kayıt yaptırdı ama İkinci Dünya Savaşı’nın çıkmasıyla buradaki eğitimini tamamlayamadı.
TÜMGENERAL RÜTBESİ VERİLDİ
Aliyev, 1941-1944 periyodunda Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti İçişleri Komiserliği Zımnî Arşiv Dairesi’nin Müdürü ve Nahçıvan Halk Komiserliği Kurulu’nda Şube Müdürü vazifelerinde bulundu.
Başarılı çalışmaları ve tahlil yeteneğiyle yöneticilerin ilgisini çeken Aliyev, 1944’te SSCB Devlet Güvenlik Komitesi’nde (KGB) işe alındı. Mesleğini KGB’de sürdüren Aliyev, 1967’de Azerbaycan KGB’si Lideri olarak atandı ve kendisine tümgeneral rütbesi verildi.
BULUNDUĞU VAZİFELER
Aliyev, 1969’da Azerbaycan Komünist Partisi Merkezi Komitesi Genel Sekreteri seçildi ve 1982’ye kadar bu vazifede bulunarak Azerbaycan’ı yönetti.
Moskova’ya davet edilerek 1982’de SSCB Komünist Partisi Merkez Komitesi Siyasi Ofisi üyeliğine seçilen Aliyev, SSCB idaresinde kelam sahibi 19 bireyden biri oldu ve birebir yıl SSCB Bakanlar Kurulu Lideri Birinci Yardımcısı vazifesine atandı.
1990’DA AZERBAYCAN’A DÖNDÜ
Aliyev, 1987’de SSCB Komünist Partisi Merkez Komitesi Siyasi Ofisi’nin ve SSCB Sekreteri Mihail Gorbaçov’un yürüttüğü siyasetlere itiraz ederek istifa etti ve 1990’da Azerbaycan’a döndü.
SSCB’nin dağılma sürecinde ülkesinin meselelerine kayıtsız kalmayan Aliyev, yine siyaset sahnesine atıldı ve 1990’da hem Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti hem de Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti milletvekili seçildi.
AZERBAYCAN YÜKSEK KURULU LİDER YARDIMCILIĞI
Dağlık Karabağ’da Ermenilerin toprak taleplerine karşı SSCB idaresinin ikiyüzlü siyasetine itiraz ederek 1991’de Komünist Partiden istifa eden Aliyev, 1991’de parlamento niteliğindeki Nahçıvan Yüksek Kurulu Lideri seçildi ve ilgili yasalar gereği Azerbaycan Yüksek Kurulu Lider Yardımcısı oldu.
YENİ AZERBAYCAN PARTİSİ’Nİ KURDU
Azerbaycan bağımsızlığını ilan edince de Nahçıvan’daki misyonunu sürdüren Aliyev, 21 Kasım 1992’de, bugün iktidarda olan Yeni Azerbaycan Partisi’ni kurdu.
Haydar Aliyev, iç savaş tehlikesini bertaraf etmesi için halk tarafından Bakü’ye davet edildi ve 15 Haziran 1993’te Azerbaycan Yüksek Kurulu Lideri seçildi.
Aliyev, 3 Ekim 1993’te yapılan seçimleri kazanarak cumhurbaşkanı oldu ve ülkesinin sıkıntılarını çözmek için tam gücüyle çalışmaya başladı.
ORDUYU GÜÇLENDİRMEKLE İŞE BAŞLADI
Dağlık Karabağ’da, 1991’de başlayan savaşın devam ettiği ve Ermenilerin Azerbaycan topraklarını işgal ettiği güç bir devirde cumhurbaşkanı seçilen Aliyev, orduyu güçlendirmekle işe başladı.
Silah ve mühimmat teçhizatı daha iyi hale getirilen Azerbaycan ordusu, karşı ataklarda bulunarak Ermenistan ordusunun hücumlarını önledi.
ÜLKESİNİ İSTİKRARA KAVUŞTURDU
Bişkek’te 4-5 Mayıs 1994’te, Azerbaycan ve Ermenistan ortasında ateşkes yapılması konusunda protokol imzalandı ve şiddetli çatışmalar durduruldu.
İdaresi yasa dışı yollarla ele geçirmek isteyen birtakım güçlerin çıkarttığı isyanları diplomatik hareketlerle bastıran Haydar Aliyev, halkın dayanağıyla iç karışıklıklara son verdi ve ülkenin istikrar sürecine adım atmasını sağladı.
EKONOMİK KALKINMANIN TEMELİNİ ATTI
Haydar Aliyev, 7 ülkeden 11 şirketle Azerbaycan’ın en büyük petrol yatağı Azeri-Çırak-Güneşli (AÇG) havzasının işletilmesini ve petrolün dünya pazarlarına çıkartılmasını öngören “Asrın Anlaşması”nı imzalayarak ülkenin ekonomik gelişiminin temelini attı.
Cumhurbaşkanlığı periyodunda referandumla üniversal demokratik kıymetleri yansıtan anayasa kabul edildi ve Haydar Aliyev, idam cezasını kaldırdı.
TÜRKİYE İLE İYİ MÜNASEBETLER KURDU
İdaresi periyodunda başta Türkiye olmak üzere Türk lisanı konuşan ülkeler, Rusya, ABD ve Avrupa ülkeleriyle iyi bağlar kurarak ülkesinin milletlerarası arenadaki yerini pekiştirdi.
Aliyev, 11 Ekim 1998’de yapılan seçimde yüzde 76,1 oy alarak tekrar cumhurbaşkanı seçildi. 15 Ekim 2003’te yapılan seçimlerde de aday oldu ama sıhhat meseleleri nedeniyle adaylığını İlham Aliyev lehine geri çekti.
Haydar Aliyev, 12 Aralık 2003’te tedavi gördüğü ABD’de hayatını kaybetti ve 15 Aralık’ta Bakü’deki Fahri Hiyaban’da defnedildi.
VASİYETİ YERİNE GETİRİLDİ
Haydar Aliyev’in en büyük isteği, Karabağ’ın Ermenistan işgalinden kurtarılması ve Azerbaycan’ın toprak bütünlüğünün sağlanmasıydı ve bunu oğlu İlham Aliyev’e vasiyet etmişti.
Cumhurbaşkanı İlham Aliyev’in başkomutanlığındaki Azerbaycan ordusu, topraklarını işgalden kurtararak Haydar Aliyev’in vasiyetini yerine getirdi.
Ensonhaber
