Geriatri tabipleri depremzede yaşlıların unutulmaması gerektiğine dikkat çekerek, “İleri yaş bireyler afetlerin olumsuz sonuçlarına karşı daha hassas, kronik hastalıklarla uğraş eden ve özel muhtaçlıkları olan bireylerdir. Bu nedenle daha yüksek risk altındalar” dedi.
Kahramanmaraş merkezli yaşanan ve 11 kenti etkileyen sarsıntılar, birçok bölümü olumsuz etkiledi. Zelzelenin etkilediği kesitlerin biri de 65 yaş ve üstü şahıslar oldu. Ege Üniversitesi Hastanesi Geriatri Bilim Dalı’ndan Prof. Dr. Selahattin Fehmi Akçiçek ve arkadaşları toplumda bilhassa afet durumunda yakın ilgiye ve ihtimama muhtaçlık duyan yaşlı bireylerin varlığına dikkat çekti. Afet sonrası ileri yaş bireylere yönelik hassaslığın artırılması gerektiğini söyledi ve değerli açıklamalarda bulundu.
Bakıma Daha Çok Muhtaçlıkları Var
Etkilenen popülasyonun büyük olduğunu tabir eden Uzm. Dr. Fatma Erol, şöyle devam etti: “TÜİK datalarına nazaran yaşlı nüfus olarak kabul edilen 65 yaş ve üstü olan birey sayısı son beş yılda yüzde 22,6 artarak 8 milyon 451 bin 669’a ulaştı. 2022’de yaklaşık yüzde 10 olan yaşlı nüfus oranının nüfus iddialarına nazaran 2080’de toplumun dörtte birini oluşturacağı öngörülüyor. Türkiye’de 4 haneden birinde en az bir yaşlı birey yaşıyor. Bu bilgiler ışığında afetlerde etkilenen yaşlı nüfus göz önüne alınırken daha geniş çaplı düşünülmesi gerekiyor. Günümüzde birden fazla ileri yaş birey aile bireylerinin bakımını üstleniyor ya da kendileri bir aile üyesinin bakımına muhtaçlık duyuyor. Yaşlı afetzedelerin durumu aile üyelerini de yakından ilgilendiriyor ve etkiliyor. Bu nedenle yaşlı bireylerin yanı sıra onların etkileşimde oldukları bireyler de göz önüne alınmalı.”
Yüksek Risk Altındalar
“İleri yaş bireyler genç erişkinlere nazaran afetlerin olumsuz sonuçlarına karşı daha hassas, kronik hastalıklarla daha fazla gayret eden ve özel gereksinimleri olan bireyler” diyen Uzm. Dr. Elif Ertürk de bu nedenle daha yüksek risk altında olduklarını vurguladı. Yaşla birlikte artan kronik hastalıklar ve engellilik acil durumlar sırasında ve sonrasında sorun ve ihtiyaçların ortaya çıkmasına neden olabileceğini lisana getiren Uzm. Dr. Elif Ertürk, şu bilgileri paylaştı: “Afetlerde; tahliye, yardımlara, görsel ve işitsel bilgilendirmelere ulaşma ve algılama açısından sorun yaşayabilirler. Örneğin; felçli yahut fizikî engelli biri sıra beklemede zorlanabilir. Kronik hastalığı olanların ilaç temininde, özel diyet uygulayanlar beslenmede, teneffüs ve takviye aygıtları kullananlar aygıt temininde sorun yaşayabilirler. Yaş almayla birlikte gerilime karşı olumsuz sıhhat sonuçları yahut vefata karşı daha hassas olmak manasına gelen kırılganlık artar. İnsanların günlük hayatlarını sürdürmedeki temel işlerinde diğer bireylere olan muhtaçlığı artar. İleri yaş bireylerin bağımlılık mümkünlüğü yüksek ve hareket alanları kısıtlı olduğundan yardıma ulaşmak konusunda dert yaşarlar. Afet durumlarında bu bireylere ‘yardımın ulaştırılması’ ehemmiyet taşır.”
Duyurular Artırılmalı!
Uzm. Dr. Elif Ertürk, “Sosyokültürel seviye, eğitim ve teknoloji kullanımı da ileri yaşta farklılık gösterebilmekte. Ülkemizde okuma yazma bilmeyen yaşlı nüfus oranı yüzde 18,3, internet kullanmayanların oranı yüzde 19,8’dir. Bilhassa son yaşanan zelzele felaketinde haberleşme, yardım ulaştırma ya da yardıma ulaşma üzere birçok faaliyet genel olarak toplumsal medya ve teknoloji üzerinden yürütüldü. Fakat ileri yaş bireylerin mevcut haberleşme ve yardımlaşma ağından yoksun kaldıkları görüldü. Bu nedenle afet durumunda görsel, işitsel ve herkesçe ulaşılabilir ve anlaşılabilir broşür, yayın, duyuruların arttırılması gerekmekte” diye konuştu.
Farkındalık Oluşturulmalı
Afet durumunda yaşlı bireylere yapılabilecek dayanakların, evvelden bir hazırlık ve plan olmaksızın uygulamaya geçirilemeyeceğini söz eden Prof. Dr. Akçiçek ve arkadaşları, “Bu nedenle afetlerle sık sık sınanmakta olan ülkemizde afet öncesinde, sırasında ve sonrasında yaşlı popülasyona yönelik yapılabilecekler için kapsamlı bir plan ve yol haritası oluşturulmalı. Yaşlanmakta olan toplumumuzda biz geriatri doktorları bu yol haritasının birinci çizgileri olarak yaşlı popülasyona dikkat çekmek ve farkındalığı arttırmak amacındayız” tabirlerini kullandı.
Yaş Ayrımcılığı Yapılmamalı Vurgusu
Geriatri tabipleri, İleri yaş bireyler tıbbi, manevi, fiziki açılardan olduğu kadar ekonomik olarak da bağımlı olabilir. Yalnız ya da kurumda yaşayan ya da birinin bakımına muhtaçlık duyan yaşlıların afet durumunda takviye yetersizliği nedeniyle mevcut sıhhat sıkıntılarında, depresyon ve anksiyete seviyelerinde artış görülmektedir. Bilhassa güç vakitlerde ileri yaş gözden kaçmakta ve ihmal edilmektedir. Tıpkı Covid-19 salgınında ülkemizin yüzleştiği üzere afet durumlarında ‘yaş ayrımcılığı’ kasıtlı olmayarak da olsa yapılmakta. Yaş ayrımcılığı, herkesin deneyimlediği yahut deneyimleme mümkünlüğü olan bir durum. Zira hepimiz bir gün yaşlı olmayı yaşlı olacak kadar yaşamayı ummaktayız. Bu yüzden toplumsal önyargıları kırmak önemli” açıklamasında bulundu. (BSHA – Bilim ve Sıhhat Haber Ajansı)
